Obsługa i konserwacja akumulatora.

Akumulator, tak jak każde urządzenie, wymaga okresowej obsługi i konserwacji. Dbałość o należyty stan techniczny akumulatora przyczynia się do wydłużenia czasu jego niezawodnej pracy, co przy obecnych trudnościach w nabyciu nowego akumulatora i jego cenie nie jest bez znaczenia. Przeciętna żywotność akumulatora wynosi około 4 lata. Nie do rzadkości należy, że prawidłowo eksploatowany i ogólnie zadbany akumulator służy nawet dwa lata dłużej.

■ Okresowa obsługa akumulatora używanego w pojeździe powinna być przeprowadzana raz na miesiąc w okresie letnim oraz co półtora miesiąca w okresie zimowym.

Zakres prac niezbędnych do wykonania:

1. Sprawdzanie poziomu elektrolitu (poziom elektrolitu sprawdza się osobno w każdym ogniwie):

• w akumulatorach z obudową nieprzezroczystą (ebonitową) wynosić on powinien od 10 do 15 mm powyżej górnej krawędzi płyt lub około 10 mm powyżej krawędzi separatorów (do pomiaru najlepiej użyć cienkiej rurki szklanej — pipety, pomiar „na oko” nie zawsze jest dokładny);

• w akumulatorach z obudową przezroczystą (polipropylenową) poziom elektrolitu zawierać się powinien między dwiema kreskami oznaczającymi poziom minimalny (napis: ,,min”) i maksymalny (napis: ,,max”).

2. Uzupełnianie poziomu elektrolitu:

• poziom elektrolitu powinien latem znajdować się bliżej górnej wartości, a zimą — średniej;

• elektrolit uzupełnia się wyłącznie wodą destylowaną (można używać wody destylowanej aptecznej lub tzw. akumulatorowej, sprzedawanej w stacjach benzynowych);

• w razie wlania większej ilości wody do celi ogniwa należy przechylić akumulator o około 45° i ocenić, czy grozi to wylaniem się elektrolitu podczas jazdy:

■ jeżeli elektrolit będzie mógł się wylać, należy odciągnąć go trochę z celi do osobnego naczynka i wlać, gdy po pewnym czasie odparuje woda z celi ogniwa,

■ jeżeli elektrolit nie będzie się mógł wylać, akumulator należy zamontować do pojazdu, nie zmieniając poziomu elektrolitu; podczas następnego uzupełniania do tej celi prawdopodobnie nie będzie trzeba dolewać wody.

Uwaga. W żadnym razie nie wolno do celi wlewać kwasu. Grozi to zniszczeniem mas czynnych. Elektrolit wlany do akumulatora nie zużywa się aż do fizycznego zniszczenia ogniw. Poza szczególnymi przypadkami nie ma powodu do jego wymiany, a także zwiększania gęstości przez dolewanie kwasu.

3. Sprawdzanie drożności i oczyszczanie korków:

• korki ogniw akumulatora mają przeważnie otwory labiryntowe, umożliwiające swobodne ujście gazów podczas ładowania w pojeździe i zapobiegające wylewaniu się elektrolitu, bardzo trudno jest je udrożnić za pomocą igły lub drutu, trzeba to zrobić sprężonym powietrzem, np. z pompki do pompowania kół lub używając powietrza z koła zapasowego;

• na powierzchni korków zbiera się kurz i piasek, który zatyka otwory odpowietrzające, często w celu udrożnienia otworów należy korki odmoczyć;

• korki należy do wieczka wkręcać równo i pewnie, przez źle dokręcone korki może wylać się elektrolit i szybciej odparowuje woda.

4. Oczyszczanie wieczka akumulatora:

• na powierzchni wieczka gromadzi się brud, który w połączeniu z oparami elektrolitu i solami tworzy przewodzącą pastę, przyczyniającą się do powolnego samowyładowania akumulatora; najbardziej narażone-na samowyładowanie przez zwarcia tego rodzaju są akumulatory z wyprowadzonymi na zewnątrz łącznikami międzyogniwowymi; nagromadzony osad kilkakrotnie ściera się szmatką, najpierw przy wkręconych korkach (aby brud nie wpadł do wnętrza akumulatora), a następnie czyści się powierzchnie wokół otworów wlewowych.

5. Kontrola stanu masy zalewowej (uszczelniającej) w akumulatorze o obudowie ebonitowej:

• na skutek starzenia się masy zalewowej i występowania nagłych zmian jej temperatury może ona pękać, kruszyć się lub utracić przyczepność do uszczelniających krawędzi, co zazwyczaj prowadzi do wycieków elektrolitu;

• stan masy zalewowej sprawdza się po przetarciu jej szmatką nasyconą olejem silnikowym (jest to również zabieg konserwacyjny);

• jeżeli w masie wystąpiły uszkodzenia, to należy:

■ wyjąć akumulator z pojazdu,

■ wykręcić korki i nie wylewając elektrolitu, przedmuchać komory ogniw sprężonym powietrzem, aby usunąć z nich nagromadzony wodór,

■ nagrzaną lutownicą wyrównać uszkodzenia,

■ wkręcić korki i sprawdzić skuteczność naprawy (szczelność) wzrokowo oraz przechylając akumulator tak, aby elektrolit sięgał od spodu masy,

■ jeżeli nie wystąpiły wycieki elektrolitu, zakonserwować masę olejem silnikowym i zamontować akumulator do samochodu.

6. Kontrola poprawności mocowania akumulatora:

• ponieważ śruby dociskające szyny mocujące akumulator nie mają przeciwnakrętek, a często i podkładek sprężystych, istnieje możliwość powolnego odkręcania się ich na skutek występowania drgań w czasie jazdy samochodu; zbyt duży luz w mocowaniu akumulatora może spowodować jego obijanie się o ścianki karoserii i powstanie wewnętrznych uszkodzeń lub pęknięcie bloku.

Mniej więcej co trzy miesiące jest wskazane poszerzenie zakresu obsługi o dalsze czynności.

7. Sprawdzanie gęstości elektrolitu:

• gęstość elektrolitu sprawdza się w każdym ogniwie akumulatora;

• należy zwrócić szczególną uwagę na uwarunkowania podane w rozdziale 3, dotyczące miarodajności pobranej do pomiaru próbki;

• pomiaru gęstości elektrolitu dokonuje się głównie po to, aby określić stopień naładowania akumulatora;

• w razie stwierdzenia małej gęstości elektrolitu akumulator należy przede wszystkim doładować, a nie dolewać kwasu do ogniw!

8. Sprawdzanie czystości i pewności mocowania końcówek biegunowych i

przewodów:

• nagromadzone sole na końcówkach przewodów biegunowych usuwa się za pomocą drucianej szczotki lub drobnego papieru ściernego; nie jest wskazane używanie pilnika ze względu na miękkość materiału końcówek; po oczyszczeniu konserwuje się je wazeliną techniczną, wazelinę nakłada się na końcówki po ich uprzednim umocowaniu, tzn. smaruje się wyłącznie powierzchnie nie współpracujące ze sobą, nałożenie wazeliny na powierzchnie styku końcówek zwiększa rezystancję przejścia, a zatem i spadek napięcia na połączeniu;

• zbyt luźne zamocowanie lub niedokręcenie zacisków końcówek przewodów na końcówkach biegunowych może spowodować zsunięcie się ich podczas jazdy.

9. Oczyszczanie półki, na której jest ustawiony akumulator:

• jeżeli na skutek wstrząsów pojazdu nawet niewielka ilość elektrolitu wyleje się na półkę, na której jest ustawiony akumulator, to zostanie zniszczona po pewnym czasie powłoka lakierowa i zainicjowany intensywny proces korozji blachy; w takim przypadku należy rdzę usunąć z półki (np. za pomocą drucianej szczotki), aż do uzyskania metalicznego połysku blachy, odtłuścić i ponownie pomalować lakierem, obudowę zaś starannie wymyć wodą z mydłem i wytrzeć do sucha.

■ Okresowa obsługa akumulatora wyjętego z pojazdu powinna być wykonywana dla akumulatorów nowych co półtora miesiąca, dla akumulatorów starych — co miesiąc. Sprowadza się ona w zasadzie do okresowego doładowywania i utrzymywania akumulatora w czystości (na końcówki naniesiona warstwa wazeliny technicznej).

Uwagi. Pomieszczenie, w którym jest przechowywany akumulator powinno być czyste i suche; temperatura przechowywania od +5°C do +30°C.

Akumulator powinien być przechowywany zawsze w stanie pełnego naładowania.

Podczas przechowywania korki powinny być wkręcone (zabezpieczenie przed dostaniem się brudu do akumulatora).

Przechowywanie używanego już akumulatora bez elektrolitu prowadzi do zniszczenia mas czynnych w płytach.

W przypadku przechowywania akumulatora powyżej 6 miesięcy jest wskazane przynajmniej jednokrotne wyładowanie prądem l_wył = 0,05 Q₂₀ do napięcia końcowego 1,75 V/ogniwo i ładowanie do oznak pełnego naładowania.